Borç verme ve borç alma, İslam’da önemli bir yer tutar ve bu konuda birçok hadis ve ayet bulunmaktadır. İslam, borç ilişkilerinde adalet, dürüstlük ve merhamet gibi ahlaki değerleri vurgular. Aşağıda, borç verme ve borç alma ahlakı hakkında bazı hadisler ve Kuran ayetleri yer almaktadır.
Hadisler:
1. Peygamber Efendimiz (s.a.v.), borç veren kişinin faziletine dikkat çekmiştir:
“Kim bir Müslümanın ihtiyacını giderirse, Allah da kıyamet gününde onun ihtiyaçlarını giderir.” (Buhari, Mezalim, 3)
2. Borç alırken dürüstlük ve ödeme niyetinin önemi vurgulanmıştır:
“Kim bir malı ödeme niyetiyle alır ve onu öderse, Allah onun rızkını genişletir. Kim de alır ve ödememek niyetiyle alırsa, Allah onu mahveder.” (Buhari, Büyû’, 103)
3. Borçlunun zor durumda olduğu zamanlarda sabır gösterilmesi gerektiği belirtilmiştir:
“Kim bir borçluya mühlet verirse veya onun borcunu silerse, Allah onu kıyamet gününde gölgelendirir.” (Müslim, Musakat, 18)
4. Borç veren kişinin, borçlunun ödeme güçlüğü çektiği durumlarda anlayışlı olması gerektiği ifade edilmiştir:
“Bir kimse, kolaylıkla borç verirse, Allah ona her türlü sıkıntıdan kolaylık verir.” (Ahmed bin Hanbel, Musnad, 5/280)
Kuran Ayetleri:
1. Borç ilişkilerinde yazılı belge düzenlemenin önemi:
“Ey iman edenler! Eğer birbirinize belli bir süreyle borç yaparsanız, onu yazın…” (Bakara, 2:282)
2. Borç verenin iyi niyeti ve borçlunun sorumluluğu:
“Eğer (borçlu) darlık içindeyse, kolaylık gösterene kadar bekleyin. Eğer bilirseniz ki o (borç) sadakadan daha hayırlıdır, onu bağışlamanız sizin için daha hayırlıdır.” (Bakara, 2:280)
3. Borç ilişkilerinde şahitlik ve adaletin önemi:
“Ve iki erkek şahidi getirin. Eğer iki erkek bulamazsanız, razı olduğunuz bir erkek ve iki kadın şahit tutun ki, biri unutursa diğeri ona hatırlatsın.” (Bakara, 2:282)
Bu hadis ve ayetler, borç verme ve borç alma ilişkilerinde Müslümanların gözetmesi gereken ahlaki ilkeleri ortaya koymaktadır. İslam, borç ilişkilerinde adalet, dürüstlük, sabır, merhamet ve karşılıklı yardımlaşmayı teşvik eder. Borç verenin, borçlunun durumunu göz önünde bulundurması ve gerekirse mühlet vermesi veya borcu silmesi, borçlunun ise ödeme niyetiyle hareket etmesi ve imkanları dahilinde borcunu zamanında ödemesi beklenir. Ayrıca, borç işlemlerinin yazılı olarak belgelenmesi ve şahitlerin huzurunda yapılması, taraflar arasında olası anlaşmazlıkları önlemek için vurgulanır.