İsraf ve tutumluluk, İslam dininde önemli konulardandır ve bu konular Kur’an ayetleri ve Hadislerle müminlere aktarılır. İsraf, genellikle lüzumsuz yere harcama yapmak ve nimetleri boşa kullanmak anlamına gelirken, tutumluluk ise kaynakları dikkatli ve ölçülü bir şekilde kullanmayı ifade eder.
Kur’an’da İsraf ve Tutumluluk:
Kur’an’da israf konusu birçok ayette ele alınmıştır. Örneğin, Araf Suresi’nin 31. ayetinde şöyle buyrulur:
“Yiyin, için, fakat israf etmeyin. Çünkü O, israf edenleri sevmez.” (Araf, 7:31)
Bu ayet, Müslümanlara yeme ve içme gibi temel ihtiyaçlarını karşılarken aşırıya kaçmamalarını ve israf etmemelerini öğütler. Allah’ın israf edenleri sevmediği vurgulanarak, müminlerin dikkatli olmaları gerektiği hatırlatılır.
Bir diğer ayet Furkan Suresi’nde geçer:
“Kulları olan müminlere gelince; onlar, yürüdüklerinde vakarla yürürler ve cahiller onlara söz attıklarında ‘Selam!’ derler. Onlar, Rablerine secde ederek ve kıyam ederek gecelerini geçirirler. Onlar, ne israf ederler, ne de cimrilik ederler; ikisi arasında bir yol tutarlar.” (Furkan, 25:63-67)
Bu ayetlerde, müminlerin ne israf ne de cimrilik yapmamaları, bunun yerine ılımlı ve dengeli bir yol izlemeleri gerektiği belirtilir.
Hadislerde İsraf ve Tutumluluk:
Peygamber Muhammed (s.a.v.), hadislerinde israf ve tutumluluğun önemine sık sık değinmiştir. İşte bu konuyla ilgili bazı hadisler:
1. “Bir kimse bir kap suyu bile denize dökse israf etmiş olur.” (İbn Mace)
Bu hadis, israfın her türlüsünün yanlış olduğunu ve en küçük kaynakların bile boşa harcanmaması gerektiğini vurgular.
2. “Allah’ın verdiği nimetler konusunda israf etmeyin. Çünkü israf edenler şeytanın kardeşleridir ve şeytan, Rabbine karşı çok nankördür.” (Tirmizi)
Bu hadis, israfın şeytanla ilişkilendirildiğini ve Allah’a karşı nankörlük anlamına geldiğini ifade eder.
3. “Yemekte israf etmeyin; zira yemekte israf, bereketin gitmesine sebep olur.” (Ebû Dâvûd)
Bu hadis, israfın bereketin azalmasına yol açabileceğini belirtir ve müminleri yemek konusunda ölçülü olmaya teşvik eder.
4. “Bir dirhem tasarruf, on dirhem kazançtan hayırlıdır.” (Taberani)
Bu hadis, kazançtan ziyade tasarrufun daha fazla değer taşıdığını ve müminlerin gelirlerini akıllıca yönetmeleri gerektiğini vurgular.
İslam’da israfın yalnızca maddi kaynaklarla sınırlı olmadığı, zaman ve yetenekler gibi diğer nimetlerin de israf edilmemesi gerektiği öğretilir. Müminlerin, Allah’ın kendilerine bahşettiği her türlü nimeti hakkıyla kullanmaları ve israftan kaçınmaları beklenir. Tutumluluk ise, kaynakları bilinçli kullanmak ve ihtiyaç fazlasını ihtiyaç sahipleriyle paylaşmak anlamına gelir. Bu, toplumda adaletin ve eşitliğin sağlanmasına katkıda bulunur.