Kibir ve gurur, İslam inancında insanın ahlaki düşüşüne ve Allah’ın rızasından uzaklaşmasına yol açan önemli manevi hastalıklardan sayılır. Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.), hadislerinde kibir ve gururun zararlarına dikkat çekmiş ve müminleri bu kötü özelliklerden sakınmaya teşvik etmiştir.
Kibir, bir insanın kendini başkalarından üstün görme ve onları küçümseme hali olarak tanımlanırken, gurur ise kişinin kendi başarılarını abartarak, kendini büyük bir değer olarak görmesi ve Allah’a karşı gelmesi anlamına gelir.
İşte kibir ve gururdan sakınmayı vurgulayan bazı hadisler:
1. “Kimin kalbinde hardal tanesi kadar kibir varsa, cennete giremez.” (Müslim)
Bu hadis, kibirin ne kadar küçük olursa olsun, insanın cennete girmesine engel olabileceğini vurgular.
2. “Allah Teâlâ buyurdu ki: ‘Kibir benim ridam, büyüklük benim izarımdır. Kim bu iki sıfatıma ortak olmaya kalkışırsa, onu azaba uğratırım.'” (Müslim)
Bu hadis, kibir ve büyüklüğün Allah’a ait sıfatlar olduğunu ve kimsenin bu sıfatlarla övünmemesi gerektiğini ifade eder.
3. “Kibir, hakikati kabul etmemek ve insanları küçümsemektir.” (Müslim)
Bu hadis, kibrin sadece kendini üstün görmek değil, aynı zamanda gerçeği reddetmek ve başkalarını aşağılamak olduğunu belirtir.
Kur’an-ı Kerim’de de kibir ve gururla ilgili pek çok ayet bulunmaktadır. İşte bazıları:
1. “Şüphesiz Allah, kibirli ve övüngen olanları sevmez.” (Nisa, 4:36)
Bu ayet, Allah’ın kibir ve övünmeyi sevmediğini ve bu davranışların hoşnut olmadığı şeyler arasında olduğunu bildirir.
2. “Cennet, kibirli olanlara uzak kılınmıştır.” (Araf, 7:13)
Bu ayet, kibirli insanların cennete girmeye layık olmadıklarını ifade eder.
3. “O gün, kibir yapanların yüzlerine basılıp yere sürtülecek ve onlara, ‘İşte bu, yaptıklarınızın karşılığıdır’ denilecektir.” (Zümer, 39:60)
Bu ayet, kibir yapanların ahirette alçaltılacağını ve yaptıklarının karşılığını göreceğini anlatır.
Müslümanlar için kibir ve gururdan sakınmak, tevazu ve alçakgönüllülüğü benimsemek, başkalarına saygı göstermek ve Allah’ın büyüklüğünü her zaman hatırlamak önemlidir. Bu, hem dünyevi ilişkilerde hem de ahirette Allah’ın rızasını kazanmanın bir yolu olarak görülür.